SAMÜ’de “Bağımlılıkla Mücadele Saha Çalışmaları” Paneli

Samsun Üniversitesi Bağımlılıkla Mücadele Komisyonu ve SAMÜ Genç Yeşilay Topluluğu tarafından düzenlenen “Bağımlılıkla Mücadele Saha Çalışmaları” paneli, Canik Kampüsü 100. Yıl Konferans Salonu’nda geniş bir katılımla gerçekleştirildi.

Bağımlılıkla mücadele süreçlerinde sahada görev alan uzmanlar, deneyimlerini ve uygulamalarını paylaştığı panele SAMÜ Rektör Yardımcısı Prof. Dr. Ali Bilgin, akademik ve idari personelimiz ile çok sayıda öğrencimiz katılım gösterdi.

Moderatörlüğünü SAMÜ İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi Psikoloji Bölümü’nden Dr. Öğr. Üyesi Fatih Ordu’nun üstlendiği panelde, Samsun Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Hastanesi Yetişkin Arındırma Merkezi’nden Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Doç. Dr. Neriman Aras, Çocuk ve Ergen Arındırma Merkezi’nden Çocuk Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Uz. Dr. Emre Orer ve Samsun Yeşilay Danışmanlık Merkezi’nden (YEDAM) Sosyal Hizmet Uzmanı Betül Esen Turan konuşmacı olarak yer aldı.

Dr. Öğr. Üyesi Fatih Ordu: “Bağımlılık Karmaşık ve Çok Boyutlu Bir Süreçtir”

Panelin moderatörü Dr. Öğr. Üyesi Fatih Ordu, bağımlılığın karmaşık ve çok boyutlu bir süreç olduğunu, uyumlu olmayan bir baş etme mekanizması olarak geliştiğini, madde ile ilişkili bağımlılıklar ve davranışsal bağımlılıklar olarak türlerinin olduğunu belirtti. DSM tanı sisteminde maddeyle ilişkili bozuklukların madde türlerine göre sınıflandırıldığını, davranışsal bağımlılıklar olarak resmi sınıflandırma sistemlerinde kumar oynama bozukluğunun ve oyun oynama bozukluğunun yer aldığını açıkladı. Bunların dışında, henüz resmi sınıflandırma sistemlerinde yer almayan ancak konuyla ilgili çalışmaların yapıldığı sosyal ağlar, alışveriş ve egzersiz gibi davranışsal bağımlılık türlerinin bulunduğunu ifade etti.

Doç. Dr. Neriman Aras: “Bağımlılık Bir Beyin Hastalığıdır”

Panelin ilk konuşmacısı Samsun Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Hastanesi Yetişkin Arındırma Merkezi’nden Doç. Dr. Neriman Aras, bağımlılık kavramının psikiyatrik boyutunu detaylı bir şekilde ele alarak bağımlılığın bir beyin hastalığı olduğunu ifade etti. Bağımlılığın, iyileşme ve tekrarlama dönemleri olan uzun süreli tedavi gerektiren bir bozukluk olduğunu belirten Aras, “Bağımlılık, bireyin maddeye ya da davranışa karşı kontrolünü kaybetmesi ve bu durumun fiziksel, ruhsal ve sosyal açıdan olumsuz sonuçlar doğurması olarak tanımlanır. Toplumda karşılaştığımız bu sorunun nörobiyolojik temelleri de bulunmaktadır.” dedi.

Aras, bireylerde madde kullanımına bağlı olarak bilişsel, davranışsal ve duygusal belirtilerin ortaya çıkmasının tanı koymada kritik öneme sahip olduğunu dile getirdi. “Kişi, olumsuz etkilerini fark etmesine rağmen madde kullanımını sürdürüyor ve bir süre sonra bu durumu kontrol edemez hale geliyor. Bu süreç, aile hayatını, iş yaşamını ve sosyal ilişkileri derinden etkiliyor” diyen Aras, bağımlılığın tolerans ve yoksunluk gibi evrelerden geçerek kronik bir hastalığa dönüştüğünü belirtti.

Aras, Samsun Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Hastanesi’nde yürütülen bağımlılık tedavi süreçlerini de katılımcılarla paylaştı. Hastanede erişkinler ve çocuklar için iki arındırma servisi bulunduğunu belirten Aras, kapalı arındırma servislerinin Türkiye genelinde sınırlı sayıda olduğunu ifade etti. “Samsun, kapalı arındırma kliniği olan az sayıdaki şehirlerden biri. Bu klinikte mahkeme kararlarıyla yapılan zorunlu yatışlar ile tedavi süreçleri yürütülüyor. Biz, burada bireyin tedavi motivasyonunu artırarak bağımlılıkla mücadelesine katkı sunuyoruz.” dedi.

Uz. Dr. Emre Orer: “Çocuk ve Ergenlerde Bağımlılık Farklı Dinamiklere Sahip”

Panelin ikinci konuşmacısı Çocuk ve Ergen Arındırma Merkezi’nden Uz. Dr. Emre Orer, çocuk ve ergenlerde bağımlılık süreçlerinin erişkinlerden farklı olduğuna değinerek, “Bağımlılık, dürtüselliğin rolü olduğu bir süreçtir. Ergenlik döneminde dürtüsellik açısından psikososyal risk altında olan bireylerde, madde kullanımı ve davranışsal bağımlılıklar gelişme olasılığı artabiliyor. Çocuklar ve gençler, erişkinlerin küçük bir prototipi değildir; onların gelişim süreçleri, nörolojik yapıları ve çevresel faktörleri farklılık gösterir.” diye konuştu.

Orer, Çocuk ve Ergen Arındırma Merkezi bünyesinde yürütülen çalışmalar hakkında da bilgi verdi. Samsun’da 12 yataklı bir servisle hizmet verdiklerini belirten Orer, tedavi süreçlerinde aile katılımının kritik öneme sahip olduğunu ifade ederek: “Aileler, tedavi sürecinde hem destekleyici hem de zorlaştırıcı bir faktör olabilir. Bu nedenle aile danışmanlığı ve terapileri, tedavi sürecinin vazgeçilmez bir parçasıdır.” diye konuştu. Ergenlerde bağımlılığın önlenmesi için koruyucu ruh sağlığı hizmetlerinin önemine dikkat çeken Orer, erken yaşta dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu (DEHB) gibi sorunların tespit edilmesinin, ilerleyen yıllarda bağımlılığın önlenmesine katkı sağladığını belirterek:”Birçok psikiyatrik bozukluk ergenlik döneminde başlıyor. Bu nedenle erken tanı ve tedavi, bağımlılık riskini büyük ölçüde azaltabilir” açıklamasında bulundu

Betül Esen Turan: “Aile ve Sosyal Çevre Bağımlılıkla Mücadelede Kritik Rol Oynuyor”

Panelin son konuşmacısı YEDAM’dan Sosyal Hizmet Uzmanı Betül Esen Turan, bağımlılıkla mücadelede sosyal hizmetlerin rolünü anlattı. Konuşmasında bağımlılığın sadece bireyin sorunu olarak ele alınamayacağını vurgulayan Turan, “Bağımlılık, yalnızca madde kullanan bireyi değil, ailesini, arkadaş çevresini ve toplumu etkileyen bir durumdur. Bu nedenle, bağımlılıkla mücadelede bireyin sosyal çevresiyle birlikte ele alınması önem taşır.” dedi. Turan YEDAM olarak yürüttükleri çalışmaların, bireyin bağımlılık döngüsünden çıkmasını desteklemenin yanı sıra, ailesini de bu sürece dahil ederek kalıcı çözümler üretmeyi hedeflediğini belirtti.

Bağımlılığın tedavi sürecinde ailelerin katılımının kritik bir rol oynadığını belirten Turan, “Aile içi dinamikler, bağımlılığın gelişiminde ve sürekliliğinde önemli bir faktördür. Aile içindeki iletişim sorunları, çatışmalar ve ilgisizlik, bireyin bağımlılığa yönelmesine katkı sağlayabilir. Bu nedenle, tedavi sürecinde sadece bireyle değil, ailesiyle de çalışıyoruz. Ailelerin farkındalığını artırmak, bağımlılıkla mücadelede önemli bir adımdır.” diye konuştu.

Aile Danışmanlığı ve Sosyal Destek Programları

YEDAM olarak sahada yürüttükleri projeler hakkında bilgi veren Turan, bireysel ve grup terapileri ile sosyal destek programlarının bağımlılıkla mücadelede önemli katkıları olduğunu ifade etti. “YEDAM olarak bireylerin yalnız olmadıklarını hissetmelerini sağlamak önceliklerimizden biri. Tedavi süreci sadece tıbbi müdahalelerden ibaret değil, sosyal destek ve rehabilitasyon programları da bu sürecin ayrılmaz bir parçasıdır.” diyen Turan, bağımlı bireylerin rehabilitasyon sürecinde aile danışmanlığı seanslarının düzenli olarak gerçekleştirildiğini belirtti. Turan, “Aile danışmanlığı, bağımlılıkla mücadelede etkili araçlardan biridir. Aile içi ilişkilerin güçlendirilmesi, bireyin bağımlılık döngüsünden çıkmasını kolaylaştırır. Tedavi sürecinde aileyi dışarıda bıraktığınızda, bireyin nüks yaşama riski artar. Ancak, aile tedavi sürecine dahil olduğunda, bireyin destek sisteminin güçlendiğini gözlemliyoruz.” dedi.

Panelin Değerlendirme Bölümü: Zorluklar ve Çözüm Önerileri

Panelin sonunda moderatör Dr. Öğr. Üyesi Fatih Ordu, panelistlere sahada en sık karşılaştıkları zorlukları ve bu zorluklar için çözüm önerilerinin neler olabileceğini sordu.

Doç. Dr. Neriman Aras, bağımlı bireylerin tedaviye karşı direnç göstermesinin en sık karşılaşılan zorluklardan biri olduğunu belirterek: “Bireylerin tedaviye motive olmasında güçlükler olabiliyor. Ancak motivasyonel görüşmeler ve grup terapileri ile bu zorluğu aşmak mümkün olabiliyor.” dedi.

Uz. Dr. Emre Orer ise tedavi sürecinde ergenlerde aile baskısı ve damgalamanın önemli bir güçlük oluşturduğunu ifade ederek, “Çoğu genç, ailesinin isteğiyle tedaviye geliyor. Bu süreçte ailenin de bilinçlendirilmesi ve sürece dahil edilmesi büyük önem taşıyor. Damgalama tedaviye başvuruyu ve tedavi sürecini zorlaştıran faktörlerden biridir. Damgalamayı toplumsal veya içsel damgalama olarak gözlemleyebiliyoruz ” şeklinde konuştu.

Betül Esen Turan ise sosyal çevrenin birey üzerindeki etkisine dikkat çekerek, “Bağımlı birey, tedavi sürecinde ilerleme kaydetse de eski sosyal çevresine döndüğünde nüks riski artıyor. Bu nedenle sosyal rehabilitasyon ve sosyal destek programları önem taşıyor.” ifadelerini kullandı.

Panel, katılımcıların soruları ve panelistlerin yanıtlarının ardından SAMÜ Rektör Yardımcısı Prof. Dr. Ali Bilgin’in konuşmacılara hediye takdimi ve fotoğraf çekimi ile tamamlandı.